Czaple
Kategorie:
lokacja na prawie wołoskim, Wołosi, współczesna Ukraina, XIV wiek, XV wiek
Nazewnictwo
Чаплі
Ludność — skład etniczny
Język
Ukraiński
Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)
"Nie ulega wątpliwości XIV-wieczna metryka osadnictwa wołoskiego nad rzeką Stwiarż. W 1374 r. Władysław Opolski adał braciom Herbortowi i Frydruszowi dziewięć miejscowości w wołości przemyskiej, zwłaszcza Czaple, wraz z prawem do ich przeniesienia ad ius Theutonicale, vel Polonicale seu Valachale. Trzy z nich w następnym stuleciu miały niewątpliwie wołoski charakter, zaś kilka przesłanek sugeruje, że powstały wkrótce po wystawieniu tego dokumentu. (...) W tym czasie wołoski model osadniczy musiał być rozprzestrzeniony, skoro kniaziowie mieli posługiwać się prawem wołoskim tak jak aliis advocatis, qui eiusmodi advocacias tenent in districtu Premisliensi i pobierać od ludności wsi trzecią cześć z danin sicut in aliis villis iure Valachico. W szlacheckiej wsi Czaple przebywanie Wołochów w pierwszej połowie XV wieku nie budzi wątpliwości, chociaż w tym przypadku utrzymało się w części wsi prawi ruskie". Naprzykład, "w 1446 r. Jan z Felsztyna zastawił tę wieś z wyjątkiem karczmy et tres curias, wue habent ius walachicale (Jawor, 2000: 107-108). Ewentualnie prawo wołoskie osady już nie istniało terminus ante quem 1508 r., o czym świadczy zapis, gdy "żona Andrzeja Tarły Barbara, dziedzieczka wsi Czaple i tenutaiuszka z Kołpca oskarzyła szlachetnego Klimaszkę z Borysławia, że wraz z 30 pomocnikami uprowadził z Kołpca dwóch kmieci: Jacka i Wasyla lokowanych tam na prawie ruskim, zabrał ich do Borysławia osadzając na prawie wołoskim. Oskarżony odpierał te zarzuty twierdząc, że chłopi ci przybyli do niego z rodzinami i ruchomościami z własnej woli" (Jawor, 2000: 172).
Źródła do dziejów miejscowości
ZDM, 4, № 1022
AGZ, t. 13, № 2816
ЦДІАЛ, ф. 14 Перемишльський гродський суд, оп. 1, спр. 6, к. 624
Historia miejscowości
Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)
Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe
Dokumentacja fotograficzna i filmowa