Kruszewo
Kategorie:
Arumuni
Nazewnictwo
maced. Крушево, arum. Crushuva, alb. Krushevë lub Krusheva, gr. Κρούσοβο – Krusovo
Ludność — skład etniczny
Ludność: W roku 1961 na podstawie
swoich badań przeprowadzonych w 1958 w Macedonii Wardarskiej, Zbigniew Gołąb
pisał o Kruszewie, że jest to miasteczko liczące 10 tys. mieszkańców, „z
których większość to rodziny arumuńskie, używające dialektu arumuńskiego na co
dzień w stosunkach między wszystkimi pokoleniami” (Gołąb 1961: 177).
Język
Tylko w Kruszewie jako jeden z trzech urzędowych języków uznany
jest język arumuński. Kruszewo pozostało w odczuciu Arumunów, ale także i
słowiańskich obywateli Macedonii miastem arumuńskim. Proces lingwistycznej
deromanizacji, slawizacja, a obecnie także ekspansja języka albańskiego i
albańskiej ludności, która w Macedonii przekroczyła jedną czwartą ludności,
jest stały i intensywny.
Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)
Źródła do dziejów miejscowości
Historia miejscowości
Kruszewo istniało już w XV w –
pierwsza wzminaka o nim pochodzi z 1467 roku, Do miasta przybyli liczni arumuńscy uciekinierzy po
zburzeniu Moskopola. Wśród nich znaleźli się rzemieślnicy i kupców, których
obecność zapewniła szybki rozwój miasta na przełomie XVIII i XIX wieku. Ważnym
momentem w historii Kruszewa było powstanie
ilindeńskie w roku 1903,
kiedy to Kruszewo stało się stolicą ogłoszonej niezależnej republiki.. Ważną
postacią tego okresu był arumuński wódz Pitu Guli. Jedynie Kruszewo oparło się
intensywnemu procesowi deromanizacji w ciągu ostatnich kilku lat, podczas gdy
pozostałe miejsowości w okolicy zatraciły dawniej dominujący charakter
arumuński.
Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)
Dziedzictwo
materilane:
w pięknie położonym na stokach łagodnych gór miasteczku są muzea:
-
wspaniałe muzeum powstania ilindeńskiego z 1903 roku w kształcie maczugi i jego
arumuńskiego bohatera Pitu Guli (w muzeum znajdują się pozostałości ikonostau z
cerkiw św. Nikoli)
-
muzeum miejscowego malarza Nikoli Martinoskiego – twórcy współczesnego
malarstwa macedońskiego, Arumuna odwołującego się w swoich dziełach do
miejscowych krajobrazów i miejscowej historii,
-
Pomnik Niedźwiedziego Kamienia (twórca: Dimo Todorowski) upamiętniający miejsce
wybuchu powstania ilindeńskiego,
-
Pomnik Pitu Guli, arumuńskiego lidera powstania z 1903 r.,
-
Replika Odlewni Kul używanych podczas powstania z 1903 r.
cerkwie:
– cerkiew św. Nikoli, obecny stan po
odbudowie w latach 1904-1905, z ikonostasem Petre Filipowicza i jego pomocnika
Dimitra Staniszewa,
- architektura miejscowych domów kruszewskich.
Dziedzictwo niematerialne:W Kruszewie dominuje kultura
miejska, mieszkają tam najbardziej wykształceni Arumuni. Powiedzieć o kimś, że
jest z Kruszewa, w dużej mierze jest równoznaczne ze wskazaniem jego związków z
Arumunami. Miasto w dużej mierze nabrało sensu symbolicznego i mitologicznego
roku 2 sierpnia przy pomniku Niedźwiedziego Kamienia odbywają się uroczyste obchody związane z
Dniem Niepodległości Macedonii.
Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe
Dokumentacja fotograficzna i filmowa