Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Żupanie (Župani )


Kategorie: Bojkowie, lokacja na prawie wołoskim, miejscowość istniejąca, osadnictwo górskie, pasterstwo, współczesna Ukraina, XV wiek, XVI wiek

Nazewnictwo



Ludność — skład etniczny


Wołosi, Ukraińcy

Język


Ukraiński

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


Osada znajdowała się w rękach Komarnickich, zaś w świetle lustracji z 1565 r. jej część należała do królewszczyzn, podległych staroście samborskiemu. W źródłach osada pojawiła się w 1505 r. (Makarski, 1999, 325), lecz była niewątpliwie starsza. Otóż w 1506 r. król Aleksander na prośby m. in Jacka i Tadura Komarnickich wystawił przywilej nadający im tę wieś, w miejsce starszych dokumentów, spalonych w Samborze w czasie najazdu nieprzyjaciół (Tatarów). Ich brzmienie odtworzono w 1505 r. na podstawie zeznań świadków (ZNO, 1251/II, 101-103; NBL, 2837/III, 37). W świetle rejestru poborowego z 1507 r. Żupanie były małą, przede wszystkim pasterską wsią, skoro zapłacono wówczas podatek od trzech łanów i 500 owiec.  Z kolei w 1515 r. podstawą opodatkowania były 3 łany i 200 owiec (Wyrostek, 1932: 151; Jawor, 2000: 104). W 1558 r. na zasadzie zamiany król uzyskał od licznych przedstawicieli rodziny Turzańskich działy w Żupaniach i Krywce, w zamian za wieś Topolnicę (Inwentarz 1568, 377-378v). W 1563 r. kniaziem w tej wsi był Szymon Postoł. Na mocy uzyskanego wtedy przywileju królewskiego zatwierdzono jego prawa do dziedzicznego kniaziostwa. W skład jego uposażenia miały wchodzić 2 łany i trzeci na potrzeby cerkwi, prawo do budowy młyna i folusza, karczmy, 1/3 danin składanych przez chłopów. Mieszkańcy wsi na rzecz sołtysów dwa razy w roku powinni składać daniny w postaci popręgów i ciasta oraz wykonywać pańszczyznę w wymiarze 3 dni w roku. Sołtys miał w razie potrzeby słuzyć zbrojnie w dwa konie oraz wypełniać na rzecz króla inne zwyczajowe obowiązki (Inwentarz 1568, 378v-379). W świetle lustracji z 1565 r. w części krolewskiej wsi znajdowało sie 6 1/2 łanu albo dworzyszcza, jeden kmieć siedzący na wolniźnie. Wszyscy mieszkańcy dwa razy w roku uiszczali z okazji zboru (Jawor, 1997, 179-186) poczty po 2 grosze (LWR II, 87). 

Źródła do dziejów miejscowości




Historia miejscowości



Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


Uposażenie popostwa w 1 łan ziemi odnotowano w 1563 r. (patrz wyżej).

Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe



Dokumentacja fotograficzna i filmowa