Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Malovište


Kategorie: współczesna Macedonia

Nazewnictwo


Malovište (mac. Маловиште), Malovišta (Маловишта),

Arom. Muluvishti, Malovishtea

pl. Małowiszte

Ludność — skład etniczny


Obecnie: Aromanie (w znacznej części potomkowie migrantów z XVIII wieku z Moskopola w Albanii i Grammos z Grecji).

Albańczycy, Macedończycy.

Historycznie: w 1900 r. ludność w 100% vlaska - arumuńska. W powojennej Jugosławii prowadzono działania zmierzające do likwidacji odrębności Arumunów, w spisach powszechnych nie uwzględniano opcji arumuńskiej/vlaskiej,  większość mieszkańców zdeklarowała wówczas swą narodowość jako inną, a w 1991 r. wręcz całą ludność uznano za Macedończyków. W spisie z 2002 r.  na 98 mieszkańców 87 zadeklarowało narodowość vlaską.


Język


Aromański, macedoński

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


- 1658 – według źródeł w tym roku zamieszkiwało tu ok. 48 mieszkańców.

Źródła do dziejów miejscowości


Турски документи за македонската историја (1809-1817), Скопје, 1955.
Турски документи за македонската историја (1818-1827), IV, Институт за национална историја, Скопје, 1957.
Турски документи за македонската историја (1827-1839), V , Скопје, 1958.
Турски извори за ајдутството во Македонија (1620-1650), Скопје, 1961.
Турски извори за ајдутството во Македонија (1700-1725), Скопје, 1973.
Турскиизвори за ајдутсвото и арамиството во Ма-кедонија (1725-1775), Скопје, 1979.
Турскидокументи за историјата на македонскиот народ, vol. IV, Скопје, 1972.
Турски документи за историјата на Македонија по-писи од XIX век, vol. I, Скопје, 1996.
Capidan Th., Aromânii dialectul aromân. Studiu lingvistic, Bucureşti 1932.
Aromâni, meglenoromâni, istroromâni – aspecte identitare şi culturale, A. Berciu-Drăghicescu (ed.), Bucureşti 2012.
Berciu-Draghicescu, Şcoli şi biserici româneşti din Peninsula Balcanica. Documente (1864-1948), vol. 1, Bucureşti 2004.
Nowicka E., Nasz język rozumieją aniołowie. Arumuni we współczesnym świecie, Kraków 2011.
Paligora R., St. Petka, Malovishta jubilee edition on the occasion of 150-th anniversary from the building of the church, Bitola 2006.
Сидовски К., Народот со много татковини. История на Ароманците од средниот век до 1918, Скопjе 2013.

Historia miejscowości


Wieś założona w połowie XVI wieku przez 9 rodzin przybyłych z przyległej wsi Poponeva (Popova niva). W połowie XVII wieku liczba ludności wzrosła do 55 rodzin przybyłych z Epiru i Albanii. W końcu XVIII/początku XIX wieku osiedlili się w Malovište liczni emigranci ze spalonego Moskopola oraz z terenów znajdujących się pod jurysdykcją Alego paszy Janiny, głównie z gór Gramos. W połowie XIX wieku wieś miała liczyć ok. 500 domów i ok. 3000 mieszkańców, ale według danych statystycznych z 1900 r. liczba ludności wynosiła 2300 w 100% vlaskiej. W 2 połowie XIX wieku we wsi istniały dwie szkoły: grecka i arumuńska.  W ciągu XX wieku nastąpił systematyczny spadek liczby ludności. W okresie I wojny światowej wieś została zajęta przez wojska bułgarskie i znaczna część ludności, zwłaszcza zajmująca się pasterstwem, została z niej wypędzona. Obok pasterstwa, ludność trudniła się tradycyjnie organizacją karawan kupieckich, hodowlą koni i handlem końmi. Była też grupa wykształconej inteligencji, systematycznie jednak odpływającej ze wsi. Z Malovište pochodził poeta, autor hymnu Arumunów macedońskich Konstantin Belemace. Po 2 wojnie światowej we wsi pozostało już tylko ok. 500 osób. Obecnie zamieszkałych jest tylko kilkanaście domów, głównie przez osoby w wieku 70+.  

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


Za dziedzictwo kulturowe uznać należy całą zabudowę wsi, aspirującą do zabudowy miejskiej z bitymi drogami, kamiennymi chodnikami i reprezentacyjnymi kamiennymi domami. Niestety, stan zachowania większości domów jest bardzo zły. We wsi znajduje się okazała cerkiew św. Petki zbudowana w 1856 roku w kształcie rzymskiej trzynawowej bazyliki. Jej głównym budowniczym był Andrej Damjanov. We wnętrzu znajduje się wysokiej klasy rzeźbiony ikonostas oraz freski z lat 90. XIX w, wśród nich interesujący symbol: krzyż w połączeniu z sześcioramienną gwiazdą Dawida.W pobliżu znajdują się zabytki sakralne: cerkiew monasteru św. Anny z połowy XVIII wieku, cerkiew Wzniesienia Chrystusa, cerkiew św. Jerzego i niewielka cerkiew św. Atanazego Wielkiego.

Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Dokumentacja fotograficzna i filmowa


IMG_20170403_175114

IMG_20170403_175114

DSCN6567

DSCN6567

IMG_20170403_184640

IMG_20170403_184640

DSCN6561

DSCN6561

DSCN6571

DSCN6571

IMG_20170403_185231

IMG_20170403_185231

IMG_20170403_184821

IMG_20170403_184821

DSCN6585

DSCN6585

IMG_20170403_184943

IMG_20170403_184943

IMG_20170403_184750

IMG_20170403_184750

DSCN6606

DSCN6606

IMG_20170403_184933

IMG_20170403_184933

IMG_20170403_184659

IMG_20170403_184659

IMG_20170403_185334

IMG_20170403_185334

DSCN6596

DSCN6596

IMG_20170403_185240

IMG_20170403_185240

IMG_20170403_184713

IMG_20170403_184713

DSCN6589

DSCN6589

IMG_20170403_184753

IMG_20170403_184753

DSCN6565

DSCN6565