Miejscowość po raz pierwszy
wzmiankowana została w 1329 roku i występuje pod nazwą Ewer (Fekete Nagy, 1934: 249). Nazwa
osady utworzona jest od wyrazu őr (po węgiersku ‘stróż’, ‘strażnik’). W
dalszych przekazach pisemnych nazwa miejscowości występuje w postaci Yerubina (1343), Gyrem alio nomine Sombach (1408),
Wieś Jarzembina (1553), Villa Jarzembina (1564), Wieś Jarzębina
(1627), Villa Iarzębina (1664),
Wieś Jastrzębina, Villa Jerubina
(1764) (Fekete Nagy, 1934: 249; Małecki, 1962: 185; Falniowska-Gradowska –
Leśniak, 2005: 719; Wierzbicki, 2011: 257-264; Števík, 2011: 117; Števík, 2012:
50). Na mapach pierwszego mapowania
wojskowego z lat 1763-1787 osada wymieniona została jako Jerzebina (http://mapire.eu/en/).
W rejestrze Jana Lipszky´ego z roku 1808 występuje po polsku w postaci Jarembina, po słowacku Jarabina
(Lipszky, 1808: 272). W słowniku geograficznym
Węgier z 1851 roku miejscowość zapisana jest jako Jarembina (Fényes,
1851: 151; tak samo SGKP, t. 3, 1882: 448). W ostatnich latach istnienia
Austro-Węgier występuje pod nazwą Berkenyéd
(1907-1913, berkenye – po
węgiersku ‘jarzębina’). Po powstaniu Czechosłowacji oficjalnie nazywała się Jarembina (1920), w latach 1927-1948 Jarabina, Orjabina, od 1948 roku Jarabina
(Majtán, 1998: 119).
Pierwotne
osadnictwo wsi nosiło charakter słowacki lub niemiecki. Osada była zasiedlona
przez Rusinów w XV w. W księdze miejskiej Starej Lubowli na początku XVI w.
wspomina się ruskie imiona mieszkańców: Timko
Rutko (Števík, 2012: 96). W słowniku geograficznym Węgier z 1851 roku miejscowość zapisana jest jako
rusińska (orosz falu) (Fényes, 1851: 134). Według pierwszego spisu powszechnego Czechosłowacji z 1919
r. we wsi mieszkało 12 Słowaków, 1166 Rusinów i 4 Niemców (SMS, 1920: 84).
Ostatni spis powszechny Słowacji z 2011 r. podaje w Jarabinie 42% Rusinów
(369), 38% Słowaków (336), 8% Ukrainców (73) i 7% Romów (65) (http://census2011.statistics.sk/tabulky.html).
Pierwsi
mieszkańcy wsi używali prawdopodobnie języka słowackiego lub niemieckiego. Od
XV w. w miejscowości rozmawiało się po rusińsku. Według spisu powszechnego
Węgier z 1880 r. dla 1041
mieszkańców ojczystym językiem był język rusiński, 54 słowacki i 17 niemiecki
(Majo, 2012: 64). Ostatni spis
powszechny Słowacji z 2011 r. odnotowuje we wsi 54% mieszkańców, dla których
język rusiński jest językiem ojczystym,
22%, którzy podają język słowacki i 19%, którzy podają język romski jako język
ojczysty (http://census2011.statistics.sk/tabulky.html).
Wieś
była założona na prawie niemieckim w 1329 r. Wówczas żupan Wilhelm Drugeth
wydał przywilej lokacyjny dla Jarzembiny (Kurtyka, 2003: 501). Wieś przeszła w XV w. z prawa
niemieckiego na wołoskie. O prawie wołoskim, którym rządziła się
Jarzembina, świadczą następujące powinności, odnotowane w lustracji z 1564 r.: Dań barania, syrowa, bryndze i obiednego.
Obiednego albo kuchennego dają per fl. 1 na strądze baraniej. Item każda wieś
daje tymel bryndze. Item każdy siodłak, który ma owce, dawa baranów 5 od sta
... każdy, który ma owce, daje per caseos (ser) 2... Każda wieś dawa po jednemu koczowi, które obracają głosznym albo
kuchennym zamkowem. Item ci, co owiec nie mają, dawają po popręgu. Item powinni
posługę konną, gdzie je zamek obróci: do Węgier i do Polski (Małecki,
1962: 186).
Osada rozwinęła się na Spiszu, w
Górach Lubowelskich,
Drewniana cerkiew była wybudowana prawdopodobnie w XV
w., murowana cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi
Panny w 1803 r.
Schematismus z 1898 r.: Eccl. Mur. ad Nat. B. M. Virg. Anno 1803 erecta, 1863
totaliter renovata (Schematismus, 1898: 173).