Mapa internetowa osadnictwa wołoskiego

Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Koszarawa

Kategorie: lokacja na prawie wołoskim, współczesna Polska

Nazewnictwo

Koszarawy (do końca XIX wieku), Koszarawa n> g>

Ludność — skład etniczny

Polacy, około 2400 mieszkańców n> g>

Język

polski, także z naleciałościami gwarowymi n> g>

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)

XVI wiek na prawie wołoskim g>

Źródła do dziejów miejscowości

Badania własne – Koszarawa (bacówka Piotra Chrząszcza 2015 rok).

Historia miejscowości

Wieś należała początkowo do Komorowskich. W 1624 została oddana w zastaw królowej Konstancji, żonie Zygmunta III Wazy. Od 1678 r. do 1839 roku należała do rodziny Wielopolskich (Figiel i inni, 2006: 370). Wybitnie pasterski rodowód tej osady potwierdza nazwa tej miejscowości, która pochodzi od słowa kosar (zagroda dla owiec). Z Koszarawy wywodził się baca – czarownik Jan Kalik „Ladzik”, przezwisko „Dziad” oraz „Madziarski” (ur, 1880, zm?), który mieszkał w przysiółku Moczarki (Setkowicz, 1983:261).

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)

- Podstawą bytu ludności Koszarawy była od zawsze hodowla owiec, bydła oraz rolnictwo. Rodzinną tradycję wypasu kultywuje wraz z żoną z pokolenia na pokolenie baca z Koszarawy Piotr Chrząszcz. Wypas, który prowadzą przedstawia typ pasterstwa transhumancyjnego. Odbywa się przez cały rok: w lecie na halach górskich (polany Jałowca, Lachów Gronia, Beskidka), zimą – w śródgórskich kotlinach (Żywieckiej i Jeleśni). Zachowała się wiara w magiczną funkcję obrzędów pasterskich (obieganie dookoła mojki przez stado owiec, okadzanie, robienie znaku krzyża przy pierwszym wprowadzaniu do koszaru).

- Nadal kultywowany jest wyrób drewnianych artykuły gospodarczych oraz zabawek dziecięcych. Tradycja ich wyrobu sięga co najmniej początku XIX wieku. Pierwszymi zabawkami były kołyski (Władysław Sternal), łóżeczka, taczki, kasetki. Około 1933 W. Sternal zaczął robić słynne klepoki (ruchome, drewniane ptaszki) (Harasimczuk 2003:95, 97) Z czasem zabawki te zmieniły swój kształt, kolor i sposób zdobienia.

- W latach 60 tych spotkać można było grupy kolędnicze: z szopką lalkową, z gwiazdą, Trzej Królowie i Herody. W grupach kolędniczych występował Turoń. Dawne tańce i muzyka nie zostały tu udokumentowane i przebadane. Kultura ludowa (w tym muzyka) tej miejscowości zalicza się do szeroko pojętej spuścizny Górali Żywieckich z nieznacznymi wpływami kultury Górali Babiogórskich. Najbardziej aktywna jest obecnie kapela dudziarska Józefa Hernasa.

Tańce: obyrtka, pasterski, siustany, hajduk, polka, walc

Instrumenty: kapela w składzie skrzypce, dudy, heligonka (1-2). Inne instrumenty pasterskie jak trombity, rogi, piszczałki dawno wyszły z użytku (przypuszczalnie używane były do początku XX wieku).

Zabytki:

- kościół pw. Św. Karola Boromeusza – budowany na miejscu starszego (z 1810) w latach 1824-44 (klasycystyczny, murowany).

- Kamienna kapliczka kolumnowa z 1686 roku powstała na miejscu starej drewnianej z 1616 roku, której fundatorem był wojewoda wałaski – Szymon Piotrus, wykonana została przez młynarza Szymona Branka..

Zachowały się przykłady tradycyjnego budownictwa z malowanymi zrębami. Najstarsze zabudowania pochodzą z II poł. XIX wieku