Osturňa

Rok 1313 – Hasthorn, 1593 Oszturnya,  1648 Oszturnia, 1786 Oszturnya, Osturn, Ostúrňa, 1808 Oszturnya, Osthorn, Osturňa, 1863 – 1902 Oszturnya, 1907-1913 Osztor .

Dane z różnych lat (na podstawie samookreślenia mieszkańców):

Rok: 1857:

1599 Rusinów, 9 Niemców, 9 Żydów

Rok 1880:

1638 Rusinów, 29 Słowaków, 13 Niemców, 10 Cyganów

Rok 1921:

1314 Slovaków, 14 Czechów, 3 Polacy

Rok 1938:

2070  Słowaków, 299 Rusinów, 39 Czechów,

Rok 1941:

1898 Słowaków, 389 Rusinów, 2 Czechów i 1 Polak.

Po II wojnie: narodowość słowacka. Obecnie utożsamianie z wyznaniem (greko-katolickim) i określeniem Rusnak. Młodsza generacja - narodowość słowacka i brak odczucia przynależności do rusińskiej grupy etnicznej. 

Wieś pochodzenia pastersko-wołoskiego, aktywnie zajmująca się do lat 60 tych pasterstwem (Chałupecký, 2004: 31). Była najsilniejszym ośrodkiem pasterskim na Zamagurzu (Trajdos:19)

Muzyka wykazuje związek z kulturą muzyczną całego Zamagurza spiskiego, z muzyką Podhala i tradycją rusińską.

Tańce -  czardasz, braucki tanec (ostatni taniec Młodej Panny w stanie panieńskim z weselnikami), polka, koło flaszy, taniec wokół mai, do kółecka, medvedi tanec (mazur), walczyk oraz kolomyjka i kozak, a także kresany (krzesany), hajduk, górol (Cząstka – Kłapyta, 2008: 44). Nowszego pochodzenia są: szimi tanec, bugi-bugi i fokstrot.

Formy pieśniowe mają różną proweniencję, charakter, budowę formalną i przeznaczenie. Cechy repertuaru pieśniowego: odtaktowość, rytmika descendentalna, sylabizm, falisty typ melodyki pieśniowej, zmienne metra, wąskozakresowe lub defektywne skale z elementami orientalnymi, czasem trójmiar. Repertuar pieśniowy tworzą tzw.spiwanki (rekruckie, rusnackie [ukraińskie], kolysanki) i nuty osturnianskie (melodia z licznymi wariantami melodycznymi i tekstowymi): juhaskie, putnickie, postne, brauckie (na svadbie, przy paseniu, na rusadla, na chrstiny, przy palonce). Były kultywowane do lat 70. XX wieku w różnych wariantach melodyczno-tekstowych. Najbardziej reprezentatywna jest tzw. brautska nuta w kilkunastu kombinacjach wariantowych - import pochodzenia rusińsko-wołoskiego (Cząstka – Kłapyta, 2007: 240). W okresie powojennym wykonywano lamentacje pogrzebowe (wykladania). Podczas wypasów wykonywano oparte na kilku sylabach i dźwiękach zawołania pasterskie kobiet tzw. ujkania. Obecnie wykonywane są  słowackie, popularne pieśni ludowe (rozpowszechnienie w latach 30. XX wieku). Na muzyczną kulturę wsi miała wpływ szkoła, nauczając - niekiedy w celach uświadomienia narodowego - obcego repertuaru pieśniowego (ukraińskiego i słowackiego). Wokalna maniera wykonawcza:zaciąganie, płynne łączenie dźwięków, duża swoboda wykonawcza, skłonność do melizmatyki, heterofonia wariacyjna, stosowanie burdonów głosowych – jako wpływ osadnictwa rusińsko-wołoskiego.

Najciekawsze obrzędy:

- Svadba (wesele) poprzedzona dobrym wiecorem (zabawa taneczna z udziałem muzyki odbywająca się w domu brautigena (Pana młodego) lub w karczmie). Svadba odbywała się w dwóch domach (Młodego i Młodej). Ruzdka – drzewko symbolizujące płodność, dostatek niósł starosta młodej .

- Rusadla (ogrywanie mai) – odbywały się w święto zesłania Ducha Świętego.  Grupy mężczyzn 3-4 osobowe chodziły z muzyką po wsi i ustawiały przed domem młodych Panien maje, które ogrywano z tańcami następnego dnia.

- Zwyczaje pasterskie:  przed rozpoczęciem wypasu na wiosnę kropienie  owiec wodą święconą, rozkładanie łańcucha przy wejściu do koszara i modlenie się do patrona wypasów – św. Mikołaja

- 6 grudnia po wsi chodził  św. Mikołaj (jako patron pasterzy) z diabłem, 13 XII św. Łucji (zabiegi magiczne).

- Vianoce (6-18 stycznia). Kolędnicy kolędują od rana w pierwszy dzień świąt (chłopięca grupa tzw. Betlejemkary ).