Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Czerteż


Kategorie: Bojkowie, współczesna Polska

Nazewnictwo


scs. Чертежъ  [EK]

Ludność — skład etniczny


Bojkowie [EK]

Język


Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


[GJ] Osada początkowo podlegała wójtowi sanockiemu, następnie wchodziła w skład starostwa sanockiego. Wzmiankowana w źródłach od 1439 r., lecz być może jej początki sięgaja czasów staroruskich. W XV w. zamieszkiwana była przez ludność o imiennictwie ruskim i używała zapewne takiego samego obyczaju prawnego. W 1523 r. określona jako osadzona na prawie niemieckim. W ciągu XV i XVI w. brak na jej terenie śladów wpływu prawa wołoskiego (SHGZS I: 74). [GJ]

Źródła do dziejów miejscowości



Historia miejscowości


Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


1.  [GJ] Pop (bajtko) Clisz z Czertezi wzmiankowany w 1448 r. (SHGZS I: 74). [GJ]  Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego, położona na wzgórzu, po wschodniej stronie drogi łączącej Sanok i Przemyśl. Wybudowana w 1742r. jako cerkiew greko-katolicka, dzięki staraniom miejscowego księdza Jana Pacławskiego. Prawdopodobnie powstała na miejscu starszej cerkwi z 1448r. lub w jej pobliżu.

·         Cerkiew drewniana, na podmurówce, trójdzielna; konstrukcja zrębowa, kryta gontem, obecnie z jedną baniastą kopułą (dawniej z trzema) znajdująca się nad nawą i kryta gontem. Zaliczana do tzw. cerkwi bojkowskich.

·         Na ścianach nawy zachowały się polichromie figuralne wykonane w 1836r., przedstawiające m.in. księżną Olgę Włodzimierza Wielkiego

·         Cerkiew była kilkakrotnie przebudowywana i odnawiana: 1836r. – zmiana bryły cerkwi, dobudowanie zakrystii, zlikwidowanie dwóch kopuł (prezbiterium i babińca), wykonanie polichromii wewnętrznej; 1921r. – zmiana zachodniej elewacji i dachów, przeniesienie chóru do nartexu; 1967r. – odnowienie okien; od 1995r. – remont całości; w 2008r. – remont cerkwi przez proboszcza Ireneusza Kondrowowa.

·         Wnętrze – w 1891r. w cerkwi umieszczono ikonostas, który nie zachował się w cerkwi, ale jego fragmenty zostały przeniesione do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Ikony z ikonostasu znajdują się w różnych kościołach regionu. W cerkwi znajdują się tylko 2 ołtarze boczne z ikonami z XIX w. Na ścianach nawy zachowały się polichromie figuralne wykonane w 1836r., przedstawiające m.in. księżną Olgę Włodzimierza Wielkiego. We wnętrzu znajduje się również obraz Trójcy Świętej z 1877r., fundacja Eliasza Galanka.

·         W 1887r.  obok cerkwi wybudowano dzwonnicę, której głównym wykonawcą był Seńko Kikta. Konstrukcja słupowo-zrębowa, szalowana deskami, pokryta dachem namiotowym, obitym gontem. W 1960r. wykonano jej remont.

·         Po wysiedleniu mieszkańców wioski w 1947r. cerkiew była użytkowana przez rzymskich katolików

·         Wokół cerkwi znajduje się łemkowski cmentarz, z zachowanymi grobami mieszkańców wioski [EK]

Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Dokumentacja fotograficzna i filmowa