Koupa
Kategorie:
Wołosi
Nazewnictwo
Koupa
Ludność — skład etniczny
Koupa – niewielka wieś meglenowołoska (czasem określana też jako megleno-arumuńska). w Grecji, na terenie gór Pajkos. Ludność wyłącznie wołoska, autoetnonim wyłącznie „Vlach” (grecki: Vlachos), o bardzo silnym poczuciu lokalnej tożsamości, wyrażającej się w niechęci do sprzedawania działek ziemi osobom niespokrewnionym z mieszkańcami. Obecnie ponad połowa mieszkańców to repatrianci z Polski, Czech i Rosji – osoby wyłącznie starsze. We wsi od kilkudziesięciu lat nie działa szkoła, gdyż nie ma w ogóle dzieci.
Język
Meglenowołoski dialekt języka
arumuńskiego, stosunkowo najbliższy współczesnemu rumuńskiemu.W okresie do
drugiej wojny światowej istniała we wsi szkoła z językiem rumuńskim, wspierana
przez rząd Rumunii. W latach 20. i 30. XX w. pewna część mieszkańców wyjechała
do rumuńskiej Dobrudży, zakładając wieś Czierna, gdzie do tej chwili mieszkają.
Obecni mieszkańcy znają język wołoski i w rozmowach między sobą najstarsi się
nim posługują. Znają go też ci, którzy przeszli całkowicie na nowogrecki. W młodym pokoleniu znajomość języka etnicznego zanika.
Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)
Źródła do dziejów miejscowości
Badania terenowe
Historia miejscowości
W świadomości mieszkańców wieś na obecnym terenie – piękne wzgórze o imponujących widokach – została założona w XIX w., a ziemia została wykupiona od tureckiego właściciela. Wcześniej mieszkańcy mieli wieś ok. 5 km na zachód, gdzie dziś są pokazywane ślady dawnych domostw i grobów w lesie. Obszar gór Pajkos należał do pierwszych terenów, na których rozpoczęła się wojna domowa w październiku 1946 r. Wtedy to co najmniej połowa mieszkańców uciekła pod eskortą komunistycznych partyzantów na północ, na teren Jugosławii. Następnie zostali oni wciągnięci do kategorii potencjalnych żołnierzy w obozie przygotowawczym w Bulkies. Część z nich była wysyłana spowrotem na teren Grecji w kolejnych partiach nowotworzonych oddziałów. Wielu z nich zginęło. Pozostali w różnym wieku (od dzieci do osób starszych) zostali po upadku komunistycznej partyzantki w 1949 r. ewakuowani z obszaru Jugosławii i Macedonii Egejskiej do różnych krajów „demokracji ludowej”, głównie do Polski, Czechosłowacji i Rosji (Taszkient). Po objęciu władzy przez prezydenta Konstandinosa Karamanlisa większość wygnańców wróciła do swojej wsi, pobudowała nowe domy na zgliszczach starych, spalonych przez wojska królewskie podczas działań wojennych. Ci, którzy w czasie wojny nie przeszli na stronę jugosłowiańską, już po 1950 r. zaczęli do wsi wracać, dostali dotacje państwowe na pokrycie dachami domów.
Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)
We wsi góruje kościół pod
wezwaniem Zaśnięcia Matki Boskiej, o którym opowiada się, że ma kilkusetletnią
historię. Opowiada się we wsi, że dzięki sile Matki Boskiej zachował się mimo
bombardowań i mimo, że ściana jest zarysowana z powodu położenia na skarpie. W
kościele malowidła wykonane już współcześnie przez jednego z mieszkańców, który
wykształcenie plastyczne zdobył w Polsce.
Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe
W Axioupoli oraz w Salonikach istnieje stowarzyszenie przyjaciół wsi składające się z potomków jej mieszkańców. Organizuj ana przykład obchody Wigili Bożego Narodzenia na terenie Koupy.
Dokumentacja fotograficzna i filmowa