l

Tradycja:

Śpiew:

Śpiew towarzyszył przy sianokosach, wykopkach, wypasie krów, przy różnych czynnościach domowych oraz podczas przechadzek wieczornych po wsi. Odbywał się bez towarzyszenia instrumentalnego. Według badań B. Tarasiewicz na Zachodniej Łemkowszczyźnie pieśni śpiewano w fakturze wielogłosowej (do 5 głosowych współbrzmień głównie w śpiewach obrzędowych), podczas gdy we wschodniej części regionu przeważała faktura jednogłosowa z możliwością rozejścia się na dwugłos, co było wynikiem nakładania się indywidualnych wariantów tej samej melodii (heterofonia wariacyjna) (Kołessa: 1929). W każdej wsi istniał własny wzorzec śpiewu danych pieśni (wariabilność). Obecnie tradycja śpiewu przetrwała wśród rodzin łemkowskich w diasporze (średnie i starsze pokolenie). Głosy męskie śpiewają przeważnie w interwale oktawy subfinalnej lub sporadycznie śpiewają o tercję wyżej od melodii głównej, natomiast żeńskie w interwałach tercji. W melodiach w trybie mollowym przy wtórze pojawiają się współbrzmienia kwartowe, kwintowe, septymowe. Najczęściej jednak głosy krzyżują się wzajemnie. Dla techniki śpiewu typowy jest legatowy sposób śpiewania z długimi frazami oddechowymi wraz melizmatyką (kadencje), przed i ponutkami, glisandami na początek i zakończenie melodii na subkwartę. Manierze tej towarzyszy wolne tempo śpiewu, swoboda rytmiczna. Częste są przesunięcia rytmiczne w obrębie rytmiki ósemkowo- ćwierćnutowej w metrum parzystym i mieszanym (Tarasiewicz, 1996: 66-71).

Muzyka instrumentalna:

Muzyka instrumentalna pełniła funkcję użytkową - towarzyszenia do tańców (kapela: 2 skrzypiec i basy). Pasterze wykorzystywali różnego rodzaju gwizdki i piszczałki (przygrywki do tańca). Repertuar pieśniowy obejmował: 1) pieśni obrzędowe (szczedrywki, pieśni sobótkowe, na chrzciny, weselne, pogrzebowe, 2) pieśni przy pracy (orka, sianokosy, żniwa, młócka, branie lnu, wykopki, darcie pierza, obróbka lnu, przyrządzanie potraw) 3) przy wypasie (pieśni i zawołania pasterskie).  Przy różnych okolicznościach wykonywano pieśni o tematyce miłosnej, żołnierskiej, historycznej (o Łemkowszczyźnie),  żartobliwe i dziecięce (Tarasiewicz, 2009: 47-56).

Obrzędy:

Przedstawione tu obrzędy i zwyczaje utrzymywały się do chwili przesiedlenia.

Weczyrky – w okresie adwentu. Spotkania przy pracy całej społeczności wioskowej (przędzenie lnu, darcie pierza). Towarzyszyły im śpiewy i przedstawienia teatralne (przebierania się za baczu, młynaria, pastucha, Żyda, Cygana, turońka). Kończyły się gościną tzw. Łomanykiem.

Rystwo (Rożdeństwo Isusa Chrysta) – święta Bożego Narodzenia. Rozpoczynało się wigilią tzw. Welyją lub Swiatym Weczerem. Kolędowanie – od  drugiego dnia świąt do święta Jordanu (Wydochczy). Kolędnicy – grupy dziecięce z gwiazdą, repertuar przeważnie cerkiewnych kolęd. Wydochczy,  poprzedzał Szczedryj Weczer. W tym dniu chodzili po wsi chłopcy tzw. szczedraky w przebraniach za Żyda, dziada, anioła, pastucha i śpiewali szczedrywki.

Karnawał – 6 stycznia,  odbywały się huczne zabawy w karczmie lub w domach. Okres karnawału kończył się Fedorowycią czyli zabawą z udziałem muzyki, która otwierała Wielki Post prowadzący do  Wielkanocy (Welykdeń).

Rusala – święto pasterskie. W górach urządzali paterze  gościnę (hostynu). Wieczorem we wsi odbywała się zabawa taneczna.

Dożynki – w październiku. Nie wito wieńców, nie urządzano uroczystości obrzędowych. Swiaszczennyk odprawiał uroczystą liturgię, a wieczorem mieszkańcy zapraszali muzykę i urządzano zabawę.

Wesele – istniała jedna forma obrzędu weselnego wspólna dla wszystkich mieszkańców zachodniej Łemkowszczyzny. Różnice w poszczególnych wsiach odnosiły się jedynie do nazw osób, faz i przedmiotów weselnych oraz występowania marginalnych czynności rytualnych.

Na model obrzędu weselnego składały się:

1. Zaloty – poselstwo swata i narzeczonego w domu dziewczyny
2. Ohlady – wizyta rodziców dziewczyny w domu narzeczonego. Odbywała się gdy nie był znany status majątkowy rodziny przyszłego męża.
3. Zapowidy- zapowiedzi w cerkwi
4. Prosyny – zaproszenie całej społeczności wioskowej na wesele
5. Rychtuwanja – przygotowanie do wesela, wybór drużyny weselnej, przygotowanie uczty, zaproszenie kapeli itp.
6. Dobra nicz – wieczór kawalerski  i panieński
7. U mołodoho pred ślubom – obrzędowy początek wesela (błogosławieństwo syna).
8. Doroha po mołodyciu
9. U mołodyci pred ślubom (targi i przekomarzania orszaków młodego i młodej, zabiegi o wydanie młodej, błogosławieństwo młodej pary tzw. do stylcia).
10. Doroha do ślubu
11. W cerkwy
12. Doroha ze ślubu
13. U mołodyci po ślubie: powitanie chlebem, solą, wódką, za stołem tańce i śpiewy, darowyny – obdarowanie drużbów i starostów przez drużki, pożegnanie przez młodą rodzinnego domu.
14. Doroha do mołodoho
15. U mołodoho po ślubi (czepyny,  pid szablom (obrzędowy taniec gości z młodą mężatką), prydaniane (przybycie do nowego domu młodej jej orszaku weselnego), zakińczynia – obrzędowy koniec wesela)
16. Swaszczyny, drużczyny – poweselne spotkania fundowane przez swaszki i drużki (Tarasiewicz, 2009).