Makowa
Kategorie:
lokacja na prawie wołoskim, XV wiek
Nazewnictwo
Ludność — skład etniczny
Język
Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)
Obszar wsi Makowej wchodził w skład nadania Kazimierza Wielkiego dla Stefana Węgrzyna (Wołoszyna) z 1368 r., lecz później został rewindykowany do dóbr królewskich. Zdaniem K. Wolskiego (1956: 23) nastąpiło to w latach 1387-1425. Nie wiadomo jednak kiedy i z czyjej inicjatywy powstała wieś Makowa. Być może nastąpiło to w 1410 r., skoro wówczas miała miejsce erekcja cerkwi w tej osadzie (Hausner, 1991: 13). W XV w. była to duża osada na prawie wołoskim, a jej status prawny jest wyjątkowo dobrze udokumentowany (Jawor, 2000: 208).
W latach 1438-1446 kniaziem był: Wlassin lub Walaschin (AGZ XIII: 846, 877, 1358, 2848), w 1448: Petrus filius knasz de Macowa (KŁP: 370), w 1464 Eliasz knyaz (AGZ XIII: 5578, 5580), w latach 1470-1471 Hryczko (AGZ XVII: 448, 638), być może tożsamy z Hryciem synem Eliasza, występującym w latach 1484-1486 (AGZ XVII: 1912, 2041, 2045). Sprzedał on kniaziostwo w Makowej Cunradowi krajnikowi z Brylińców (XVII: 2972). Wreszcie w latach 1500-1502 pojawiają się kniaziowie Fedko lub Fedur, oraz Andriasz (AGZ XVII: 3297, 3318, 3348-3349; AGZ XVIII: 3068, 3281).
W 1508 r. król Zygmunt Stary odnowił przywilej królewski z 1464 r., na mocy którego kniaź Piotr Eliasz uzyskał zatwierdzenie starszych, obecnie nieznanych przywilejów królewskich. Wsi nadano w odległej przeszłości prawo wołoskie, kniaź uzyskał prawo budowy młyna i karczmy, 1/3 cześć danin królewskich z owiec i wieprzy, 1/3 kar sądowych i 1/3 wojennego. W zamian miał uczestniczyć konno w wyprawie wojennej, oraz co roku oddawać do grodu przemyskiego 12 baranów (AGAD, MK 23: 256-256v). Zapewne dokument królewski z 1464 r. (zatwierdzony w 1508 r.) miał związek z kolejnym znanym, wystawionym w 1464 r. przez starostę przemyskiego Mikołaja z Koniecpola dla Eliasza Wołocha. Jak wynika z jego treści, było to potwierdzenie wcześniejszego, nieznanego obecnie, dokumentu wystawionego przez ojca starosty Mikołaja, Przedbora z Koniecpola, który sprawował urząd starosty przemyskiego w latach 1440-1461. W tym przywileju potwierdzono dawną tradycję prawa wołoskiego Makowej, skoro kniaź Eliasz miał dzierżyć kniaziostwo w taki sam sposób jak to czynili jego dziadowie i pradziadowie: sculteciam in Makowa eiusdem Elie de awis et preawis fuisse er esse (AGZ VI: 58).
Powinności chłopskie szczegółowo omówiono w 1497 r. Z dworzyszcza mieli dawać 5 baranów : super pedibus, 2 świnie warte 16 gr, 4 sery wołoskie albo 10 gr, oraz popręgi.Osada na strungę wiosenną miała uiszczać 1 grzywnę, tyle samo co na strungę jesienną. Inne powinności miały być wykonywane tak samo jak w Brylińcach (AGAD, ASK, 56, P-1/I: 14-15).
Źródła do dziejów miejscowości
KŁP: 370; AGZ VI: 58; AGZ XIII: 846, 877, 1358, 2848, 5578, 5580; AGZ XVII: 448, 638, 1912, 2041, 2045, 2972, 3297, 3318, 3348-3349; AGZ XVIII: 3068, 3281; AGAD, MK 23: 256-256v.; AGAD, ASK, 56, P-1/I: 14-15.
[MW] AGZ, t. 6, № 58
ЦДІАЛ, ф. 13 Перемишльський гродський суд, оп. 1, спр. 4, к. 553-555 [MW]
Historia miejscowości
Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)
Cerkiew i pop wzmiankowane od 1410 r. (Hausner, 1991: 13).
Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe
Dokumentacja fotograficzna i filmowa