Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Komańcza


Kategorie: lokacja na prawie wołoskim

Nazewnictwo


W 1512 r. lokowana jako Crziemyenna, w 1523 r. Komancza, w 1530 r. Comącza (SHGZS II: 63).

Ludność — skład etniczny


Polacy, Łemkowie, Bojkowie, Żydzi

Język


polski, łemkowski

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


W 1512 r. starosta sanocki Mikołaj z Kamieńca zezwolił Iwankowi krajnikowi ze Szczawnego lokować na prawie wołoskim osadę na surowym korzeniu. Sołectwo miało obejmować 3 łany, młyn, stępy, folusz, karczmę, dodatkowe obszary, nawsie półłanowy wygon, sadzawki, barcie, zagrodników, kowala, 1/6 czynszów i danin,  1/3 kar sądowych. Miał obowiązek uczestniczyć konno tylko w wyprawie na Węgry na 6 do 8 mil. Kmiecie uzyskali wolniznę na 24 lata, po jej upływie z każdego półłanka mieli m. in. płacić czynsz 15 gr, dawać ser wołoski i popręg, dziesięcinę od świń i dwudzieszczyznę od owiec, uiszczać wojenne w wysokości 6 gr, chodzić na połoniny celem pobrania opłat pasterskich, dawać po 6 pstrągów. Zbiegowie z innych wsi nie mogli być z powrotem do nich wydani  (SHGZS II: 63).

Wołoszczuk: Zdaniem XVI-wiecznych opisów królewszczyzn, Komańcze, jako wieś wołoska, płaciło podatek zwany "podymne" (Шандра Р. Правове врегулювання: 74)

Źródła do dziejów miejscowości


Wołoszczuk: Жерела, т. 2 : 279-282.


Historia miejscowości



Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


1. W przywileju lokacyjnym cerkiew otrzymała jeden łan ziemi wolny od czynszów i danin  (SHGZS II: 63).

2. Ewa Kocój:

1.      Cerkiew prawosławna pw. Opieki Bogurodzicy – wybudowana w latach 1800-1803, na miejscu spalonej starszej świątyni w XV w. Budowla drewniana, orientowana, konstrukcja zrębowa, oszalowana deskami w pionie, zaliczana do cerkwi łemkowskich typu północno-wschodniego. Pierwotnie trójdzielna, po 1836 r. dobudowano do niej przedsionek i zakrystię. Nad każdą częścią cerkwi – wieże banie.

·         Cerkiew służyła grekokatolikom do 1961r. W 1961 r. zamknięta przez władze komunistyczne. W 1963r. zezwolenie na użytkowanie cerkwi otrzymała wspólnota prawosławnych z wioski.

·         Do 2006 r. wewnątrz cerkwi znajdował się ołtarz ufundowany przez Grzegorza Dido, z ikoną Matki Bożej z Dzieciątkiem, kopią ikony Matki Bożej Łopieńskiej. Ikonostas z cerkwi Wołosianka na Zakarpaciu, przeniesiony do Komańczy w 1832r., autorstwa Anafazego Rużyłowicza, spłonął w 2006r.

·         2006 r. cerkiew doszczętnie spłonęła wraz z wyposażeniem. Na jej miejscu odbudowano cerkiew w kształcie pierwotnym, z pocz. XIX w. W 2010 r. wykonano nowy ikonostas, wzorowany na pierwotnym. Cerkiew została konsekrowana w 2010 r.

2.      Cerkiew grekokatolicka pw. Opieki Bogurodzicy, przeniesiona do Komańczy w 1985r. ze wsi Dudyńce, ufundowaną w r. 1802 i zbudowaną przez cieślę Michała Kołodzieja. Drewniano-murowana, orientowana, nakryta dachem kalenicowym, z 8-boczną kopułą. Wewnątrz ikonostas współcześnie wykonany. W bocznym ołtarzu ikona Matki Bożej, uznawana za cudowną. W cerkwi znajduje się muzeum regionalne ze strojami i sprzętami ludowymi. Koniec-EK

Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe



Dokumentacja fotograficzna i filmowa