Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Radoszyce

Kategorie: lokacja na prawie wołoskim, Łemkowie

Nazewnictwo

W 1361 r. występują jako Radoczicze, w 1441 r. Radoszycze, w 1473 r. Bodoszycze, w latach 1554 i 1557 Radożyce.

Ludność — skład etniczny

EK- Łemkowie

Język

polski, łemkowski

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)

W 1441 r, królowa Zofia Holszańska nadała Jakubowi albo Jakubiecowi Wołochowi pole zwane Radoszyce celem lokacji wsi. (Prawdopodobnie był on identyczny z Wołochem Jakubem ze Szczawnego - Jawor, 2000: 113). Otrzymał on sołectwo z 2 łanami, 4 zagrodami gdzie mógł osadzić rzemieślników, łąkę i pastwisko, prawo budowy karczmy, młyna, prawo polowań w obrębie wsi w zamian za 1/4 zwierzyny, łowienia ryb w rzece, szóstą cześć czynszów, 1/3 kar sądowych. Każdy mieszkaniec wsi ma mu dać na św. Wojciecha baranka. Kmiecie posiadający stada kóz lub owiec na św. Stanisława dadzą dwudzieszczyznę i trzy wielkie sery. Kmiecie nie mający stad zapłacą w tym samym czasie po 12 gr czynszu.Sołtys na wyprawę generalną, również poza granicami kraju, ma się stawić z łukiem na koniu o wartości 5 grzywien, lub dać staroście konia o takiej wartości. Natomiast chłopi dadzą staroście na wyprawę 12 serów wielkich, zaś na żądanie starosty zarówno sołtys jak i kmiecie mają stawić się dla obrony zamku w Sanoku. Chłopi mają się rządzić prawem niemieckim zaś sołtys przed starostą ma odpowiadać według obyczaju ruskiego (ZDM 8: nr 2327). Problem owego zamieszania w terminologii prawnej wsi na prawie wołoskim omówił G. Jawor (2000: 125). W XV i XVI w. wieś konsekwentnie wykazuje wszelkie cech prawa wołoskiego.

Źródła do dziejów miejscowości

- ZDM 8: nr 2327. Wszelkie informacje dotyczące różnych aspektów funkcjonowania tej osady, kniaziów, gospodarki rolniczej i pasterskiej ujął A. Fastnacht (SHGZS III: 74 - 75).

- Bańkosz R., Cerkwie szlaku ikon, Krosno 2010, s. 176-177.

- Brykowski R., Z problematyki badań nad drewniana architekturą cerkiewną w Karpatach – podstawowe typy architektoniczne i ich występowanie, ,,Rocznik Muzeum Budownictwa Ludowego w Krakowie”, 1974, 5.

- Brykowski R., Łemkowska drewniana architektura cerkiewna w Polsce, na Słowacji i Rusi Zakarpackiej, Ossolineum 1986.

Historia miejscowości

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)

1. Pop w Radoszycach wzmiankowany od 1507 r.  (Budzyński, 1990: 154).

2. Ewa Kocój:

1.      Cerkiew łemkowska pw. św. Dymitra, wybudowana w 1868r., konsekrowana w 1872r., drewniana, orientowana, zrębowa, oszalowana deskami w pionie, trójczęściowa, typu północno-wschodniego, wariant wieżowy. Nad przedsionkiem wieża słupowa. Dach jednokalenicowy, dwuspadowy, z 3 baniastymi hełmami.

·         Pierwotna cerkiew w tej miejscowości byłą wzmiankowana w 1507 r.

·         Wewnątrz cerkwi polichromia ścienna z końca XIX w. (lub według innych wersji: 1936-1937), m.in. Pokrow Bogurodzicy, przekazanie kluczy św. Piotrowi, Ukrzyżowanie Pańskie, św. Olga, św. Włodzimierz, św. Konstantyn i Helena,  W chórze polichromia przedstawia sceny z życia codziennego Łemków-mieszkańców radoszyc: Łemko siejący zboże, Łemkinie idące do cerkwi)

·         Ikonostas z końca XIX w. Ikony z wieku XX. Rząd prazdników skradziony w latach 90. XX w., obecnie zastąpiony kopiami.

·         W środku cerkwi cenny procesyjny krzyż drewniany z XIX w., malowany.

·         W czasie II wojny św. cerkiew była uszkodzona (dach, hełmy, urwany jeden z krzyży). Po wysiedleniu mieszkańców, znaczną część wyposażenia została wywieziona przez wojsko. W latach 19482-1961 cerkiew służyła jako kościół rzymsko-katolicki pw. Matki Bożej Wspomożycielki. W 1961r. zamknięta przez komunistów. Mieszkańcy wioski samowolnie ją otworzyli w r. 1666 i nakłonili księdza do oprawiania nabożeństw, za co spotkały ich represje ze strony SB. Otwarta ponownie w r. 1971.

·         Cerkiew odnawiana w latach 1897, 1906, 1973.

·         Przed cerkwią dzwonnica murowana z początku XX w., z 1 małym dzwonem zakupionym przez wiernych w latach 70. XX w.

·         W 2001 r. Stowarzyszenie Magurycz w cerkwi odnalazło cenne dokumenty i sprzęty liturgiczne z XIX i XX w. Koniec-EK

Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe

Dokumentacja fotograficzna i filmowa

Ostatnia modyfikacja: Ewa Kocój, 06/01/2016 Wróć