Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Lagkadia


Kategorie: Meglenorumuni, miejscowość istniejąca, współczesna Grecja, XIX wiek, XX wiek

Nazewnictwo


Lagkadia, gr. Λαγκαδιά, do 1926 r. Lungunca (gr. Λούγγουντσα), megleno-rum. Lundzíń

Ludność — skład etniczny


Liczba ludności 1940-2011: 

1940 543

1951 0

1961 135

1971 160

1981 99

1991 90

2001 89

2011 82 

Język


Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


Źródła do dziejów miejscowości


A.I. Kουκούδης, Οι Ολύμπιοι Βλάχοι και τα Βλαχομογλενά, Θεσσαλονίκη 2001, s.265-271; T. Симовски, Населените места во Егејска Македонија, Скопје 1978. 

Historia miejscowości


Osada ukształtowała się w drugiej połowie XIX w.. Została prawdopodobnie zasiedlona przez mieszkańców wołoskiej osady o nazwie Katouna, którzy szukali bezpieczniejszego miejsca. Byli atakowani, tak jak i inne społeczności wołoskie, przez zislamizowanych mieszkańców Notii. Na przełomie XIX i XX w. we wsi mieszkało blisko 200 rodzin, czyli około 1 400 osób. Było około 130 domów. Rozwijała się hodowla zwierząt wraz z rolnictwem, hodowlą jedwabników i w ograniczonym stopniu rzemiosłem. W XIX w. osada znajdowała się w czyftliku zakupionym przez Saoula Modiana z Salonik. W 1906 r. została wraz z czyftlikiem sprzedana Grekowi z Salonik za 3 200 lir tureckich. S. Modiano ponoć nie był zadowolony z dochodów osiąganych w tej posiadłości i postanowił się jej pozbyć. W ramach czyftliku znajdowało się 1 000 akrów ziemi nawadnianej i 3 tysiące akrów ziemi nienawadnianej, rosło tam 15 tysięcy drzew morwowych. Grecki kupiec był wspierany przez konsulat w Salonikach.

Pod koniec XIX w. w osadzie działała niewielka grecka szkoła powszechna, wspomagana przez klasztor z Archaggelo?. W tym samym czasie zaostrzyły się stosunki na tle narodowościowym, wraz z nasileniem rumuńskich wpływów. W 1898 r. we wsi działała szkoła rumuńska, a strony rumuńska i grecka aktywnie poszukiwały lokalnych sojuszników, dotując poszczególne osoby. Doszło do prześladowań nauczycieli, zarówno rumuńskich, jak i greckich. Zacięta walka dotyczyła korzystania z budynku szkolnego, która znajdował się w rękach greckiej wspólnoty prawosławnej. Na początku XX w. w greckiej szkole uczyło się 20 uczniów. Ostatecznie władze osmańskie przyznały rację grekomanom, dając im wyłączne prawo korzystania z budynku szkolnego. Nie przeszkodziło to w uruchomieniu szkoły rumuńskiej, która działała w roku szkolnym 1903/1904, skupiając 28 uczniów. W 1898 r. progreckie sympatie miało wyrażać tylko pięć rodzin mieszkających we wsi, w kolejnych latach liczba sympatyków Grecji, deklarujących wolę przynależenia do patriarchatu konstantynopolitańskiego systematycznie wzrastała. Odbywało się to wraz z rosnącym zaangażowaniem konsulatu greckiego w sprawy osady, który starał się m.in. przekupić poszczególne osoby, aby zmieniły nastawienie wobec Grecji. Jak wynikało z informacji konsulatu, w 1907 r. rumuńskie pieniądze miało z kolei otrzymywać 21 mieszkańców, wśród nich dwaj księża i trzech nauczycieli. Wedle informacji metropolity Mogleny z 1904 r., spośród ogólnej liczby 80 rodzin mieszkających we wsi, 45 uznawało zwierzchnictwo patriarchatu.

Napiętą atmosferę we wsi podgrzewały incydenty z udziałem czet komickich dowodzonych przez Jovana Karasouli i Lukasa. Atakowano rzeczników współpracy z Grecją, były ofiary śmiertelne wśród duchowieństwa, nauczycieli i prominentnych mieszkańców. Strona grecka odpowiadała tworzeniem własnych oddziałów, od 1907 r. Do nasilenia incydentów doszło w 1911 r., w związku z próbami siłowego przejęcia kontroli nad budynkiem szkolnym przez tzw. stronnictwo prorumuńskie. Dwa lata później (1913) postanowiono, że szkoła rumuńska znajdzie się w innym budynku.

W 1913 r. 65 rodzin spośród 120 akceptowało tożsamość rumuńską. Jednocześnie wraz z nastaniem władzy greckiej, nasiliły się naciski na prorumuńskie środowiska. I tak, w 1914 roku dowódca lokalnej jednostki wojskowej (evzones) nakazał przerwanie w miejscowej cerkwi liturgii w języku rumuńskim. Pod osłoną oddziału wprowadzono tam greckie duchowieństwo. W czasie I wojny światowej wieś, podobnie jak i inne pobliskie osady, opustoszała w związku z walkami prowadzonymi w ramach frontu salonickiego. Ludność uciekła na północ lub do Bułgarii. W 1921 r., podobnie jak w innych osadach vlahomeglenickich uruchomiono kolejną szkołę rumuńską i we wsi zaistniało środowisko prorumuńskie, wspierane przez inspektora szkolnego D. Tsiotisa. Jednocześnie wzrastały naciski na prorumuńskich Wołochów ze strony władz i progrecko nastawionej ludności. W 1922 r. stworzono zbrojną milicję grecką na czele z Ioannisem Avgerosem, której celem była walka ze zbrojnymi czetami bułgarskimi. Jej działania dotykały niejednokrotnie tych Wołochów, których uznawano za sceptycznie nastawionych do Grecji. W 1923 r. w osadzie osiedlono 154 greckich uchodźców. W rezultacie, rok później we wsi mieszkało 100 rodzin wołoskich wspierających władzę państwa greckiego, 20 rodzin prezentujących stanowisko prorumuńskie i 30 greckich rodzin, pochodzących z rejonu Karsu i z Kaukazu. W związku z emigracją do Rumunii, osadę opuściło w 1926 r. około 70 rodzin. Skierowano je do Konstancy a stamtąd do miejscowości Sansalai, Kapakli i Kazimir w Dobrudży południowej. Opuszczone przez nich domostwa były zajmowane przez greckich osadników – uchodźców, którzy jednak często nie odnajdywali się w miejscowych warunkach i na stałe opuszczali wioskę.

Wioska została spalona w styczniu 1944 r. przez wojsko bułgarskie. W czasie wojny domowej większość mieszkańców wyemigrowała w charakterze uchodźców politycznych. Pod koniec lat 90. XX w. spośród blisko 230 rodzin zamieszkujących osadę, 4 do 5 deklarowało pochodzenie wołoskie. Po 1950 r. we wsi pojawiły się rodziny pasterskie identyfikowane z Sarakatsanami. Przebywały one w rejonie osady w czasie letniego wypadu owiec.

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Dokumentacja fotograficzna i filmowa