Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Karpi


Kategorie: Meglenorumuni, współczesna Grecja, XIX wiek, XX wiek

Nazewnictwo


Karpi, gr. Κάρπη, megleno-rum. Țărnaréca

Ludność — skład etniczny


Język


Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


Źródła do dziejów miejscowości


A.I. Κουκούδης, Οι Ολύμπιοι Βλάχοι και τα Βλαχομογλενά, Θεσσαλονίκη 2001, s. 274-280.

Historia miejscowości


Położona 6 km na północ od Goumenissy. Uznawana za jedną z najstarszych wsi, identyfikowanych z udokumentowanym osadnictwem Vlahomeglenitów. Stara nazwa osady, (Cernareka) wiąże się ze strumieniem, płynącym na zachód od wsi. Aktualna nazwa pochodzi prawdopodobnie od innej osady, której ludność przybyła na to miejsce (Karpi lub Karpin).

Z 1696 r. pochodzi informacja o zwolnieniach podatkowych, którymi cieszyła się część ludności osady. Chodziło o tych, którzy zajmowali się przetwarzaniem owczej wełny na materiał wykorzystywany do produkcji umundurowania dla janczarów. Przypuszcza się, że producenci pochodzili z Salonik, przenieśli się lub zostali przeniesieni w rejon Paiko celem uzyskania lepszego dostępu do surowca, a także ze względu na to, że w Salonikach musieli konkurować z żydowskimi wytwórcami tkanin. Oprócz przetwórstwa wełny, we wsi hodowano zwierzęta. Zwolnienia nie dotyczyły wszystkich mieszkańców, jedynie kilku producentów (podobne rozwiązania zauważyć można w dwóch innych miejscowościach z regionu Mogleny, w Grivie – 33 osoby i Goumenissie – 28 osób).

W kolejnych stuleciach we wsi osiedlała się ludność wołoska z pobliskich osad i siedlisk. Wedle miejscowej tradycji, do nowej osady weszła m.in. ludność pochodząca ze wsi Katouniste, położonej 2 km od Karpi. Część stworzyła także inną osadę, Houma (Ouma), leżącą obecnie w Macedonii północnej. Ludność ta została zmuszona do zmiany miejsca zamieszkania z powodu epidemii i zagrożenia ze strony miejscowych muzułmanów. Na wołoską genezę osadników wskazuje nazewnictwo miejsc, z których pochodzili, ale przypuszcza się, że ludność miała charakter mieszany, ze znaczącą domieszką słowiańską. W Karpi istniała diglosja wołosko-słowiańska. Ostatecznie przeważył słowiański komponent językowy, odsuwając na dalszy plan mowę vlahomeglenicką.

Na przełomie XIX i XX w. wieś znajdowała się na terenie wakufu. Mieszkańcy byli zobowiązani do regularnych opłat na rzecz gminy wyznaniowej, która rocznie opiewała na sumę 230 lir tureckich. Na terenie osady znajdowała się cerkiew św. Atanazego. Karpi była znaczącą ekonomicznie wsią w Moglenie. W sensie kościelnym przynależała do metropolii kościelnej Edessa, a nie do biskupstwa Mogleny. Administracyjnie była oddzielona od Gevgeliji, jako że podlegała kazie z siedzibą w Janitsy. Dobrze prosperująca wieś opierała swój byt na uprawie zbóż, owoców, hodowli jedwabników. Uwagę odwiedzających, np. G. Weiganda, zwracała czystość panująca w osadzie. Stawiano ją w opozycji wobec pozostałych wsi vlahomeglenickich także pod względem układu domostw. Te miały strukturę dwuczłonową i okna skierowane ku wsi, a nie ku podwórzom. Ponadto dawały się dostrzec większe niż w innych wsiach wpływy słowiańskie w strojach, obyczajowości i życiu codziennym mieszkańców. Zauważalne były silne związki, także rodzinne, pomiędzy Karpi a Megali Livadi. W latach 1903-1904 we wsi nie działała szkoła grecka, która została zamknięta z powodu aktywności komitow, wspieranych przez propagandę rumuńską. W 1902 r. oceniano, że wsi było od 10 do 15 rodzin sympatyzującyjch z wpływami rumuńskimi.

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Dokumentacja fotograficzna i filmowa