Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Svidník


Kategorie: Karpaty, pasterstwo, Wołosi, współczesna Słowacja, Łemkowie

Nazewnictwo


słow. Svidník

węg.  Felsővízköz, do 1899 Felső-Szvidnyik

rus. Свідник

niem. Oberswidnik

pl. Swidnik, Świdnik

Ludność — skład etniczny


Słowacy, Rusini, Romowie

Język


Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


Źródła do dziejów miejscowości


1. Badania terenowe - Ewa Kocój, lipiec 2015.

2. Nová Polianka (Svidník), http://drevenechramy.sk/drevene-chramy/svidnik-a-okolie/nova-polianka-svidnik/ [odczyt: 7.01.2017].

3. M. Dudás, I. Gojdic, M. Sukajlova, Drewniane cerkwie i kościoły, Bratislava 2007.

Historia miejscowości


Około 1340 roku powstał wioska Vyšný Svidník, założona jako osiedle rusińskie, na fali kolonizacji wołoskiej. Pierwsza pisemna wzmianka o wsi Svidník pochodzi z roku 1355. W początkach  XV wieku wspomina się już o istnieniu dwóch wsi zwanych Vyšný Svidník i Nižný Svidník.

Svidník jest silnym ośrodkiem kultury rusińskiej na Wschodniej Słowacji. W okresie międzywojennym Rusini stanowili 61% mieszkańców Vyšnego Svidníka i 85% mieszkańców Nižnego Svidníka.

Obecnie, według oficjalnych danych, liczba ludności rusińskiej w mieście i okolicach wynosi około 12%.

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


1. Państwowe Muzeum Kultury Ukraińsko-Rusińskiej (Múzeum ukrajinsko-rusínskej kultúry vo Svidníku), założone w roku 1975. Jest to skansen  miejscowego budownictwa ludowego,gromadzący najważniejsze drewniane zabytki okolicy,  w tym tradycyjne zabudowania gospodarskie (domy, stodoły, chlewy, piwnice, studnie, wodny młyn) oraz wyposażenie wnętrza domostw Rusinów Karpackich. W skansenie znajduje się greko-katolicka cerkiew św. Paraskiewy z tzw. Novej Polianky - chodzi o obiekt z wioski Mergeszka (słow. Mergeška), przeniesiona do muzeum w 1961 roku.

Cerkiew została wybudowana w 1766 r. w typie łemkowskim. Świątynia jest drewniana, trójdzielna, zrębowa, z trzema wieżami unoszącymi się nad poszczególnymi częściami - prezbiterium (małe, kwadratowe), nawą (kwadratowa, średnia) oraz babińcem (największa część). Posiada łamane dachy namiotowe, zwieńczone tzw. hełmami z latarniami oraz bogato zdobionymi kutymi metalowymi krzyżami. Kryta gontem. Świątynia była pokryta wewnątrz malowidłami ściennymi. Ikonostas z II połowy XVIII wieku ze wsi Pravovce-Oľka.

Na ścianach cerkwi wiszą duże płótna przedstawiające apostołów, ikona z obliczem Chrystusa Wielkiego Kapłana, proroków starotestamentowych i prazdniki.

Obok cerkwi znajduje się drewniana dzwonnica.

2. Galéria Dezidera Millyho –  Muzeum założone w 1983 roku w starym barokowym kościele z XVIII wieku. Znajduje się tu cenny zbiór ikon ze wschodniosłowackich cerkwi.

3. Múzeum ukrajinskej kultúry vo Svidníku - muzeum założone pierwotnie w Preszowie w  roku 1956 (do roku 1993 funkcjonowało jako Múzeum ukrajinskej kultúry, a nastepnie w roku 1964 przeniesione do Svidníka.Muzuem dokumentuje historię i kulturę Rusinów i Ukraińców od czasów najdawniejszych (prawiek:-)) aż po współczesność. Na ekspozycji znajdują się przedmioty związane z pasterstwem, przemieszane z zabytkami kultury religijnej, fauna i florą oraz historią feudalizmu, kapitalizmu i komunizmu.  Wśród zbiorów także: dokumenty o historii i kulturze Rusinów karpackich, księgi religijne Rusinów, zabytki kultury duchowej (m.in. ikony, krzyże).


4. Od1956 roku w czerwcu w Świdniku odbywają się doroczne festiwale kultury rusińsko-ukraińskiej

Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Dokumentacja fotograficzna i filmowa