Grzechynia
Kategorie:
miejscowość istniejąca, osady z elementami prawa wołoskiego, pasterstwo, współczesna Polska, XVI wiek
Nazewnictwo
Ludność — skład etniczny
Język
Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)
Ta królewska osada będąca w XVI w. uposażeniem wielkorządców krakowskich w źródłach notowana jest począwszy od 1432 r. Początkowo bvła wsią rolniczą, lokowaną na prawie niemieckim, skoro już w 1432 r. zamieszkiwał w niej sołtys Szymon (SHGWK II, 114). Przemiany jej dotychczasowego statusu prawnego i profilu gospodarczego mogą sięgać połowy XVI w. W 1558 r. odnotowano w niej bowiem wśród 15 kmieci 3 zarębników-kategorii ludności często zamieszkującej we wsiach wołoskich, daniny w serach oraz prowadzenie wypasów w okolicznych lasach: a pascuis suum in silvis nihil anno eodem provenit, quoniam silvae nullum fructum dederunt (RWJB, 23). Jak się wydaje, proces wymiany ludności następował szybko w następnych latach. W 1564 r. w tej położonej między górami osadzie nadal zamieszkiwało 13 kmieci ale też 27 nowaków. Sołectwo określono wymownie jako spustoszałe. Wszyscy uiszczali czynsze, daniny w kurach, serach, jajkach, płacili za wypas świń w lasach (żyrowe). Zauważalny jest brak wzmianek o obowiązku odrabiania pańszczyzny (LWK I, 36). W 1581 r. podstawą opodatkowania Grzechyni byli już wyłącznie zarębnicy (aż 24) i 3 komorników bez bydła. Nie wspomniano natomiast o kmieciach (ŹD XIV, 47). Kwestią przyszłych badań pozostaje pytanie o przyczyny tych zmian, widocznych z różnym natężeniem w setkach osad na północnym stoku Karpat w ciągu XVI i XVII w. Pod uwagę należy zwłaszcza wziąć pogorszenie klimatu, zwane małą epoką lodową, którego konsekwencją było spychanie z obszarów górskich ludności rolniczej i zastępowanie jej modelem gospodarki pasterskiej lub rolniczo-pasterskiej.
Źródła do dziejów miejscowości
Historia miejscowości
Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)
Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe
Dokumentacja fotograficzna i filmowa