Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Medzibrodie nad Oravou


Kategorie: lokacja na prawie wołoskim, miejscowość istniejąca, pasterstwo, tereny wypasowe, Wołosi, współczesna Słowacja, XV wiek, XVI wiek, XVII wiek

Nazewnictwo


W źrodłach z XVI i XVII w. osadę zapisywano jako: Mezibrodie, Mezibrodia, Meczybrogh, Mezybrogy, Metzibrozy, Mezy Brodia (Semkowicz 1939, 445).

Ludność — skład etniczny


Słowacy,  w przeszłości - Wołosi

Język


słowacki, historycznie: węgierski, rumuński?

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


Ta należąca do państwa orawskiego osada w źródłach pojawiła się w 1408 r. Zapewne początkowo zamieszkiwali tam rolnicy, zaś Wołosi przybyli w jej granice już w pierwszej połowie XV w. 

Źródła do dziejów miejscowości


- Kadlec K.,texValasi a valasské právo v zemích slovanských a uherských. S úvodem podávajícím pehled theorií o vzniku rumunského národa, Praga 1916, 2016.

- Władysław Semkowicz, Materiały źródłowe do dziejów osadnictwa Górnej Orawy,t.1 - 2, Zakopane 1932-1939.
- Borczuch L., Kulturowy obraz wsi górnoorawskiej w drugiej połowie XIX wieku. Próba rekonstrukcji w oparciu o księgi metrykalne parafii w Orawce, niepublikowana praca magisterska napisana pod kierunkiem dr hab. Jacka Debskiego, Wydział Humanistyczny AGH, Kraków 2014. 

Historia miejscowości


Poświadcza to pośrednio wystawiony w 1474 r. przez króla Macieja Korwina dokument, zatwierdzający uprawnienia Wołochów z Medzibrodia oraz wsi Kňažia i  podległej zamkowi liptowskiemu  Dubowej Wołoskiej, skoro te wolności określono w nim jako stare, odziedziczone po przodkach (omówienie dokumentu przy haśle:  Kňažia). W XVI i XVII w. potwierdzone w przywileju z 1474 r. wolności nadal obowiązywały, zaś mieszkańców omawianej miejscowości konsekwentnie określano jako Valahi albo Olachi. W 1619 r. jej sołtysem był Paweł Mezibrodski, zamieszkiwało w niej także 6 siedlaków wołoskich. Pięc lat później tę godność pełnili Piotr i Paweł Mezybrodzcy oraz Michał Pyrozyk. Dysponowali oni 2 łanami gruntu oraz młynem. Mieszkańcy wsi obok rolnictwa zajmowali się pasterstwem, mogli wypasać stada liczące 300 zwierząt na hali zwanej Pożehow (Semkowicz 1932, 48; Semkowicz 1939, 7-8, 90-99, 103, 116, 131, 191). 

Dokument wystawiony przez króla Macieja Korwina z 1474 r. uznawany jest przez część badaczy jako pierwsza próba osadzenia koczowniczych plemion wołoskich i przywiązania ich do ziemi. Wedle dokumentu ich osadnictwo ograniczono wówczas tylko do 3 wsi: Medzibrodu i Kniaziej podlegających Zamkowi Orawskiemu oraz Valaskiej Dubowej podlegającej Zamkowi na Likawie. Regulacje te miały wynikać z konieczności ograniczenia szkód spowodowanych przez pasterski tryb życia.  (Kadlec 1916; Borczuch 2014).

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Dokumentacja fotograficzna i filmowa