Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Valaská Dubová


Kategorie: Karpaty, lokacja na prawie wołoskim, miejscowość istniejąca, pasterstwo, Wołosi, współczesna Słowacja, XIV wiek, XV wiek, XVI wiek

Nazewnictwo


Począwszy od 1593 r. wzmiankowany jest podział wsi na Dubova Valachorum i Dubova Colonorum (Semkowicz 1939, 429). Obecnie to jedna miejscowość o nazwie Valaská Dubová.

Ludność — skład etniczny


Słowacy, historycznie: Wołosi

Język


obecnie słowacki, historycznie ?

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


Pierwsze informacje o Dubovej pochodzą z roku 1323. W drugiej połowie XIV wieku w miejscowości rozpoczęto kolonizację na prawie wołoskim. 

Źródła do dziejów miejscowości


- najstarsze dokumenty dotyczące miejscowości znajdują się w archiwów w Liptowskim Mikulaszu (Liptovskom Mikuláši).

- Karel Kadlec, Valaši a valašské právo v zemíh slovanských a uherských, v Praze 1916, s. 496-497.

- Władysław Semkowicz, Materiały źródłowe do dziejów osadnictwa Górnej Orawy, t. 2, Zakopane 1939, s. 7-8, 90, 96-100, 102, 117, 209.

- http://www.valaskadubova.sk/obec-2/historia/historia/ [odczyt: 20.02.2017].

- Trajdos T.M., Dzieje i kultura Orawy, Kraków 1993.

Historia miejscowości


Ta należąca do państwa liptowskiego osada w źródłach pojawiła się już w pierwszej połowie XIV w. Zapewne początkowo zamieszkiwali tam rolnicy, zaś Wołosi przybyli w jej granice w drugiej połowie XIV w. Poświadcza to pośrednio wystawiony w 1474 r. przez króla Macieja Korwina dokument, zatwierdzający uprawnienia Wołochów z Dubowej Wołoskiej, oraz wsi Kňažia i Medzibrodie podległych zamkowi orawskiemu, skoro te wolności określono w nim jako stare, odziedziczone po przodkach (omówienie dokumentu przy haśle:  Kňažia). Podział wsi na część wołoską i należąca do siedlaków (patrz wyżej) zdaje się sugerować, że w tym przypadku wymiana ludności z rolniczej na pasterską nie była całkowita a obie społeczności egzystowały obok siebie. Prawa wołoskie potwierdzili kolejni władcy - w roku 1526 król Ludwik Jagiellończyk, a w roku 1550 król Ferdinand I. Potwierdzają je również pochodzące z XVI i XVII w. rejestry zamkowe, które mieszkańców osady konsekwentnie określają jako Walachi lub Olahi. W 1619 r. sołtysami w Dubowej Wołoskiej był Stefan wraz z braćmi, zamieszkiwało tam 6 siedlaków wołoskich i 13 komorników. Pięć lat później wymieniono jako pełniących tę funkcję Stefana, Franciszka, Baltazara, Tomasza i Gregusza Dubowskich. Posiadali oni dwie role oraz folusz (Semkowicz 1939, 7-8, 90, 96-100, 102, 117, 209).  

W końcu XVII wieku wieś została wyludniona, a w 1933 r. zniszczona przez pożar. Współcześni mieszkańcy nie mają już nic wspólnego z zamieszkującymi niegdyś w tej wsi Wołochami.

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


Istniejące we wsi zabytki (kościół i karczma) nie mają związku z Wołochami. 

Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Dokumentacja fotograficzna i filmowa