historyczny: Wołosi, Polscy, Słowacy

obecny: Polscy, Słowacy

 [GJ] Osada pojawiła sie w źródłach w latach 1558-1561 (Trajdos 1993, 14-17; Skawiński). W 1575 r. Katarzyna Zrińska wdowa po Franciszku Thurzonie wynagradzając trudy poniesione przez wolnego sołtysa Wincentego Jabłonowskiego i czterech osadników-Wołochów osiadłych w Jabłonce - należącej do zamku orawskiego, włożone w budowę domów i przygotowanie ziemi pod uprawę, zwolniła ich na 15 lat od wszelkich powinności, za wyjątkiem uiszczania dani baraniej i od kóz, w postaci dwudzieszczyzny. Z okresu wolnizny wykorzystali już 8 lat co oznacza, że do miejscowości przybyli około 1567 r. Wyznaczono jednocześnie granice sołectwa, zezwalając Wincentemu na budowę młyna o jednym kole (Semkowicz 1932, 13-13). [GJ]

- 1596 rok - przywilej zatwierdzony przez Jerzego Turzo, zezwala dodatkowo na osadzenie osadników na na gruncie sołtysa.

- pierwszymi osadnikami byli: Machay, Oskwarek, Urbaniec, Jaśkowiec, Lichosyt.

- w 1613 r. ustanowiono w Jabłonce żupanat zamkowy - rodzaj urzędu gospodarczego, który czuwał między innymi nad ściąganiem powinności z okolicznych wiosek 

- w 1619 r. w Jabłonce było 19 osadników oraz  urzędowy skład wina, soli i wosku.

- W XVII wieku Jabłonka została zniszczona przez Litwinów, udających się pod Wiedeń

Dziedzictwo materialne:

- Pod koniec XVI wieku we wsi wybudowano zbór protestancki, drewniany, stojący pośrodku istniejącego do dziś katolickiego cmentarza. Zbór posiadał wieżę-dzwonnicę; w 1611r. wisiał  w niej dzwon. W 1612r. ufundowano drugi dzwon - fundatorem był orawski podżupan, dziedzic majątku Gacel na Dolnej Orawie - Piotr Bajcsi (Bychy). Trzeci dzwon ufundowano w 1650r., przez parafian. Zbór był jednonawowy, z prezbiterium, posiadał wieżę. Działał do roku 1687, kiedy został przejęty przez katolików i otrzymał wezwanie ś. Marii Magdaleny i Rozalii. Kościół przetrwał do roku 1787. W  1787 r. stał się on siedzibą samodzielnej parafii. W latach 1803-1817 na jego miejscu wymurowano nowy kościół p.w. Przemienienia Pańskiego, dzięki staraniom ks. Adama Rosińskiego i ks. Józefa Janicsaka. Został przebudowany w 1937r. We wnętrzu znajduje się ołtarz, a w nim XIX-wieczny obraz Przemienienia Pańskiego otoczony po obu stronach figurami św. Cyryla i Metodego.

- 1619 rok - wybudowanie karczmy-zajazdu (własności Zamku Orawskiego). 

Dziedzictwo niematerialne:

-  w Jabłonce odbywają się dwa odpusty w ciągu roku: w święto Przemienienia Pańskiego – 6 sierpnia oraz w święto Matki Bozej Nieustającej Pomocy – 27 czerwca

- z Jabłonką związany jest Andrzej Haniaczyk (ur. 15.11.1925), zamieszkały w Zakopanem.Wykonuje instrumenty pasterskie (rogi, trombity).

1. Orawskie Centrum Kultury - otwarte 23 maja 2011 roku, w ramach projektu Centrum Kultury Górnej Orawy, realizowanego przez Polskę i Słowację. Do jego zadań należy ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego Orawy, promocja twórców współczesnej kultury ludowej oraz kultywowanie tradycji, zwyczajów, pieśni, tańca i muzyki orawskich górali.

2. Orawska Biblioteka Publiczna w Jabłonce, działająca od 1949 roku (obecnie w nowym budynku). W bibliotece znajduje się tzw. księgozbiór regionalny.