Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Komlóska


Kategorie: współczesne Węgry

Nazewnictwo


Komlós (1395); Komlóstelek (1404) - Csánki I: 335, 353; Komlos alias Szent Annaasszonyfalva, Komlos alias Szent Annafalwa (1646) - urbarze dominium w Regéc; Komloska, Komlóska, Комлошка (połowa XVIII w.), ХмелЪв (Chmel'ev = Chmeliv) 1932, nazwa sztuczna. Nazwa pochodzi od węgierskiego komló 'chmiel' z dodanym w XVIII w. słowiańskim suffiksem -ka.

Ludność — skład etniczny


Węgrzy, Słowacy ("Slouiacy) i Rusnacy (Ukraińcy) wyznania unickiego (por. E. Baleckij 1956: 347-349). 

Język


"Komlouski" - dialekt wschodniosłowiański (ruski należący do grupy łemkowskiej dialektów południowokarpackich) oraz hutniański - wschodniosłowacki; węgierski, szczególnie ekspansywny w XX w. (Baleckij 1956: 349-350). Mieszkańcy nie znali literackiego ukraińskiego. 

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)



Źródła do dziejów miejscowości


Metryka z 1759 r., uporządkowana w 1762 przez jereja Georgija Makarę (po rusku).

Inwentarz cerkwi św. Michała Archanioła z 1851 r. (po łacinie z trzema wpisami cyrylickimi)

Historia wsi ułożona przez Adama Keresztesa (Адамом Керестешем) w 1937 r.

Historia miejscowości


Założycielami wsi byli Węgrzy, założyli ją u podnóża zamku Solymos, zburzonego w pierwszej połowie XV w. Wieś mogła istnieć już w 1395 r. Ludność słowiańska mogła się osiedlić już na przełomie XV i XVI w. (Baleckij 1956: 356 przywołuje lokalny toponim Baraty (węg. Bárátrét = Braciszkowa Łąka) wskazujący na własność klasztoru istniejącego tu przed 1512 r.). W 1646 r. wieś należała do dominium Regéc, które na początku XV w. nadano zostało przez Zygmunta Luksemburskiego Jerzemu Brankoviciovi, a potem należało m.in do Zapolyów i od końca XVI w. do Rákoczych. W 1646 r. żyło tutaj 47 rodzin chłopskich i stało 9 pustych domów. Był niewielki młyn, mieszkańcy oddawali dziesięcinę z wina, pszenicy, owsa, jęczmienia, świń i owiec. Ważną rolę odgrywała gospodarka leśna (wypas świń, wyrób węgla drzewnego, beczek na wino, bartnictwo). Właścicielom dominium składano coroczną daninę m.in. z masła, wołu lub krowy, miodu, saren i zajęcy, nie płacono natomiast czynszu. Zdaniem E. Baleckiego (E. Baleckij 1956: 359) są to typowe powinności dla prawa niemieckiego. Wśród mieszkańców wsi w 1646 r. odnotowano następujące osoby: Brinza István, Pásztor Andrásné (czyli żona Andrzeja Pasterza), Oláh István. Bardzo wiele razy pojawia się przydomek Tót, w niektórych przypadkach imiona wskazują na wyznanie prawosławne/unickie (Thoot Illies, Thoot Vaszil). Przywołane przydomki "wołoskie" mogą wskazywać na obecność Wołochów w tej wsi.

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


Folklor łemkowski. Wśród pieśni są odnotowane przez Iwana Frankę, są wspólne ze słowackimi Rusnakami oraz tłumaczone z węgierskiego (E. Baleckij: 352-353). 

Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Unici, trochę rzymskich katolików, w latach 50. XX w. żyła też jedna rodzina ewangelicko-reformowana. Cerkiew drewnianą p.w. Św. Anny (stąd wariantywna nazwa wsi w XVII w.) wystawiono w 1592 r. (świadectwo Andreja Hułowicza (Андрея  Гуловича ) z lat 1770 oraz inwentarza z 1851 r.). Pierwszym proboszczem miał być Михай  Видраевич. Przypuszczalnie po pożarze została odbudowana w 1672 r., a towarzyszyła temu zmiana patrona na Św. Michała Archanioła. Liturgia od 1919 sprawowana po węgiersku, ale w połowie XX w. mieszkańcy posiadali modlitewniki starocerkiewnosłowiańskie w wersji ukraińskiej. Przed II wojną światową pielgrzymki do Preszowa. 

Dokumentacja fotograficzna i filmowa