Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Kuhnya / Bogdan Vodă

Kategorie: Karpaty, lokacja na prawie wołoskim, miejsce kultu, miejscowość istniejąca, osadnictwo górskie, Wołosi, współczesna Rumunia, XIII wiek, XIV wiek, XIX wiek, XV wiek, XVI wiek, XVII wiek, XVIII wiek, XX wiek, XXI wiek

Nazewnictwo

W źródłach nazwy Konyha (1353, 1411), Kuhnya (1365, 1373, 1384), Kohnya (1447, 1454, 1456, 1458, 1495), Kuchnia (Miron Costin).  W XX wieku nazwy węgierska: Izakonyha, rumuńska Cuhya od 1968 r. oficjalna nazwa Bogdan Vodă

Ludność — skład etniczny

historycznie: Wołosi, koniec XVIII w.- poł. XX także liczna społeczność żydowska;

obecnie: Rumuni 

Język

Rumuński, historycznie także węgierski i jidysz

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)

Wieś już w XIV wieku funkcjonowała na prawie wołoskim, miała swoich kneziów, zamieszkiwali w niej wojewodowie wołoscy.

Źródła do dziejów miejscowości

János Mihályi, Máramarosi diplómak a XIV. és XV századból, Máramaros - Sziget 1900, s. 30-33 56-58, 65-69, 82-85, 166-169, 332.

Historia miejscowości

Ślady archeologiczne wskazują, że miejscowość była zamieszkana jeszcze w epoce brązu.

Zachowane zabytki, datowane na przełom XIII i XIV wieku, wskazują, że co najmniej od tego czasu miejscowość była zasiedlona przez ludność wołoską. Według niektórych badaczy jeszcze około 1326 r. do tej miejscowości przybyli Wołosi z okolic Braszowa, założyciele wołoskiego rodu Marisz oraz Bizo (Тиводар, 1994: 446). Jednak pierwsza wiadomość źródłowa dotycząca tej miejscowości pochodzi z roku 1353. W dokumencie wystawionym przez króla Ludwika Konyha została zwrócona braciom Bogdana, synom Iga (Iugi) , Stefanowi i Janowi  (Mihályi, 1900: 30-33). Ów Bogdan był wojewodą wołoskim, który w roku 1343 został wspomniany jako były wojewoda niewierny królowi, co pozwala przypuszczać, że mniej więcej w tym czasie zarząd nad tą miejscowością został mu odebrany. Była to postać identyczna z twórcą niezależnego od Węgier państwa mołdawskiego. Dokumentem z 2 lutego 1365 r. król Ludwik nadał dawną posiadłość Bogdana i jego synów Kuhnya ze wsiami Jood, Bachkow, Kethuyssou, Moyse, Bors synom zmarłego wojewody Sasa: Balkowi, Dragowi i Janowi (Mihályi, 1900: 56-58). Posiadanie przez nich tej majętności potwierdzają dokumenty z 1373 i 1384  (Mihályi, 1900: 65-67, 82-85). Ich potomkowie: Stanisław de Dolha(prawdopodobnie syn Balka lub Draga) z braćmi oraz synowie wojewody Jana, Jerzy i Andrzej zarządzali tam wspólnie w roku 1411 (Mihályi, 1900:166-167, 168-169). W 1447 roku Jan Hunyadi nadał kneziostwo Konyha Symonowi, bratu wcześniej sprawującego tę funkcję Jerzego Marisa (Mihályi, 1900:332). Z późniejszych dokumentów wynika, że kneziostwo znajdowało się w rodzie Maris, natomiast właścicielami majętności byli przedstawiciele rodu Dolhai, którzy weszli do warstwy szlacheckiej Węgier i ulegli madziaryzacji (ród przetrwał do dziś). W XVI i XVII wieku wieś wchodziła w skład księstwa Siedmiogrodu. W XVII wieku wspomina o tej wsi Miron Costin w poemacie Historyja polskimi rytmami o Wołoskiej Ziemi i Moltańskiej i wywodzi z niej obydwu konkurujących ze sobą założycieli państwa mołdawskiego: Dragosza i Bogdana (Costin:288). W XVIII wieku we wsi osiedliło się kilkunastu Żydów, w 1 połowie XX wieku było ich ponad 300. Większość nie przetrwała holocaustu, pozostali po II wojnie światowej wyjechali do Izraela. Od 1918 roku wieś należy do Rumunii, zamieszkuje w niej niemal w 100% ludność rumuńska, od 1968 r. nosi nazwę Bogdan vodă.

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)

1. Monaster "Cuhea" XIII/XIV w. 

2. Ruiny cerkwi kamiennej z cmentarzem XIII/XIV w. 

3. Ruiny ufortyfikowanej siedziby wojewody

4. Cerkiew drewniana Sf. Nicolae z 1718 r. 

5. Domy drewniane z XVIII wieku. 


Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe

Dokumentacja fotograficzna i filmowa

Ostatnia modyfikacja: Ilona Czamańska, 10/06/2021 Wróć