Karta miejscowości osadnictwa wołoskiego

Ieud


Kategorie: Karpaty, lokacja na prawie wołoskim, miejsce kultu, miejscowość istniejąca, osadnictwo górskie, Wołosi, współczesna Rumunia, XIV wiek, XIX wiek, XV wiek, XVI wiek, XVII wiek, XVIII wiek, XX wiek, XXI wiek

Nazewnictwo


Ieud

Wzmiankowane są też inne wersje: JódJood, (1365) (Mihályi, 1900: 56-57); Jod (1385); „kenesiatus valahorum nostrorum regalium in possessione Jood", (1419); „possessio Yod" (1427); Jod (1451); JoodhJwdh (1469); JoódJend și Ieud (1828) (Coriolan S. Dicționar istoric al localităților din Transilvania, vol. I, Ed. Academiei RSR, Bucuresti, 1967).

Ludność — skład etniczny


Rumuni

Język


Rumuński

Lokacja (data lokacji i prawo, na którym miejscowość została założona)


Wieś na prawie wołoskim powstała przed rokiem 1365 w ramach majętności Kuhnya należącej do rodu Bogdana, założyciela hospodarstwa mołdawskiego. 

Źródła do dziejów miejscowości


Mihályi JánosMáramarosi diplómak a XIV. és XV századbólMáramaros - Sziget 1900.

Гаджега Васіль Миколайовіч, Додаткі до історіи русинов і руських церквей в бувшой жупѣ Земплинской, Ужгород 1931.

Teodorescu Mirela, Gheţie Ion, Manuscrisul de la Ieud, Bucureşti 1977.

LISTA MONUMENTELOR ISTORICE 2015 - Județul Maramureş ‒ LMI-MM.pdf (gov.ro)

Historia miejscowości


Po raz pierwszy wieś wzmiankowana 2 lutego 1365 r., w  dokumencie nadania majętności Kuhnya z przyległościami synom Sasa pod nazwą Jood (Mihályi, 1900: 57). Wieś należała wcześniej do wojewody wołoskiego Bogdana, później natomiast stała się własnością królewską. W dokumencie z 2 grudnia 1419 r. król Zygmunt  nadał Walentemu, synowi Teodora  "Kenesiatum Valachorum nostrorum regalium in eadem possessione Jood in Comitatu Maramarosiensi existente" (Mihályi, 1900: 245-246; Гаджега, 1931: 174).

Dziedzictwo kulturowe (materialne i niematerialne)


1. Cerkiew drewniana Narodzenia Matki Boskiej "na wzgórzach" (în deal) z XVII /XVIII wieku. Datacja cerkwi jest dyskusyjna, według tradycji miała zostać zbudowana w 1717 roku po najeździe tatarskim, jednak analiza drewna wskazuje na drugie dziesięciolecie XVII wieku. W XVIII wieku wnętrze cerkwi zostało ozdobione malowidłami znanego miejscowego artysty Aleksandra Ponehalskiego. Napisy cyryliczne w języku rumuńskim. Cerkiew znajduje się pod patronatem UNESCO. 

2.  Cerkiew drewniana "na nizinie" (în şez) albo "w dolinie" (în val) zbudowana prawdopodobnie w 1718 roku. Wewnątrz polichromia z 1758 r. przypisywana Aleksandrowi Ponehalskiemu. 

3. Kodeks z Ieud - zbiór pism głównie religijnych zapisanych w językach słowiańskim (tzw. slavona) i rumuńskim znaleziony w 1921 roku na poddaszu cerkwi Narodzenia Matki Boskiej. Kodeks datowano początkowo nawet na XIV wiek. Ostatecznie badania papieru przeprowadzone w latach siedemdziesiątych XX wieku pozwoliły ustalić okres powstania rękopisu na lata 1610-1640.


Organizacje, instytucje, związki wyznaniowe


Dokumentacja fotograficzna i filmowa